Hoe begin je een blog ? Zeggen dat je net De geheugenhut van Tony Judt hebt gekocht, voor een boekenbon die je hebt verdiend met schrijven. Dat kan. Maar vanmorgen in de badkamer, waar ik vaak mijn beste ideeën krijg, flitste door mijn hoofd dat ik het best kon beginnen met Bernlef. Bernlef is de enige schrijver aan wie ik ooit een handtekening heb gevraagd. Het was op een avond van de SLAH, hier in Heerenveen. Ik stelde hem die avond de vraag: welke rol spelen landschappen bij uw creatieve proces? Fred, die erbij was, verduidelijkte: ziet u, mijn vriend is geograaf. Fred was het ook die een foto van Bernlef en mij heeft gemaakt. Was prachtig geweest boven dit stukje, maar ik kan de foto nergens vinden. Mijn moeder zei vroeger: jij hebt orde in je chaos. Nu even niet.

 

Het bundeltje waarin Bernlef’s handtekening staat heet Dit verheugd verval. Ik kreeg het van een vriendin uit Gorinchem toen ik het uit wilde maken. Wat een briljant idee, wat een diep inzicht in mijn diepere ik. Een laatste gloeiende sintel van mijn verliefdheid vlamde meteen weer op. We lazen elkaar de gedichten voor die we het mooist vonden. Verwante zielen, we ontdekten het toen.

 

De bundel begint met dit [cursieve] gedicht.

 

maar ik, kom ik thuis

en hoe. behangen met snorren, gedroogde boeketten

grammofoonplaten: een bekroonde verzamelaar

of naakt zoals het behoort slechts door het eensnarig

hart begeleid.

 

dat moet best vrolijk gebeuren en overal en steeds

maar voorwenden –

door het houden van een logboek

het kijken op het kompas

het afstrepen der dagen –

dat er een eind aan de reis komt…

dat ik iets gezien heb…

 

Wat mij beviel in zijn gedichten, was het bijna sportieve tempo dat hij demonstreerde, zelfs als het om verliefdheid ging.  In zijn opvatting was ‘alles materiaal voor poëzie’. Vanaf dat moment wilde ik ook gedichten schrijven. Materiaal zat.

In het volgende gedicht uit dezelfde bundel richt Bernlef zich op een indirecte manier tot mij, lezer.

 

Achter deze schijnbaar moeiteloze stijl…

 

In 1 vleugelslag glijdend

de boot begeleiden

tot aan de andere oever

 

Een staartsluier

nauwelijks bewegen

– zelfs het water rilt er niet van –

volstaat voor de maanvis

om achter een wolk te verdwijnen

 

Bijna achteloos

vinden jouw ogen de mijne

op het partijtje, een ogenblik

 

De sprinter Hary

verklaarde dit mij: ‘Achter

deze schijnbaar moeiteloze stijl

verbergt zich een explosie:

jaren getraind voor ik in 1 adem

de 100 meter kon lopen.’

 

[sevm: Armin Hary was een Duitse sprinter, de eerste ‘blanke’ atleet die de 100 m in tien seconde liep.]

 

Voor iedereen die graag schrijft een wezenlijke les.  Bernlef is geen groot dichter, maar voor mij heel belangrijk. Zonder hem zat ik hier nu niet –  en met zoveel plezier – te typen. Het volgende gedicht is een hommage aan Bernlef. Ik schreef het toen ik net gescheiden was. Heb lang moeten denken over een titel: de werktitel was ‘De equilibrist’ [evenwichtskunstenaar]. Uiteindelijk koos ik voor de oplossing van Bernlef.

 

Diep in het voorjaar

gonsde het van geruchten

op de nieuwe Damstraat

tegen de dijk op

klinkers nog maar net

op hun plaats

werd een paal opgericht

staaldraad gespannen door

zakkend onder eigen gewicht

 

een koorddanser zou met een motorfiets

tegen de draad oprijden

opgelaten als een vlieger

op weg naar de zon:

 

hij heette Franz Bügler

 

naast de dijk

op koel gras

circuskooien op wielen

met aftandse leeuwen

opgeschoten kinderen

als lastige vliegen weg

gejaagd door zigeunertypes

 

de halsbrekende toeren

bleken uiteindelijk toch dodelijk

in een ander dorp kwam jaren later

Franz Bügler ten val

misschien was het een opluchting –

 

Dit is het begin.