Na de teleurstellende editie van vorig jaar, was het 33^ste NFF een verademing. Het programma was veelzijdig en kwalitatief goed. De films begonnen telkens op ongeveer hetzelfde tijdstip. Ook de verdeling van de films over de diverse zalen was beter uitgekiend. De passepartout-balie, waar je kaartjes kon krijgen voor de kleine zalen, bleek een prima oplossing voor een oud en telkens terugkerend probleem. Wat echter vooral opviel, was de terugkeer van de goede sfeer.

Goede films

Wat maakt een film goed? Sommigen vinden het verhaal belangrijker dan een inventieve manier om het te verbeelden. Zelf let ik meer op de vertelstructuur en het ritme. Er bestaat zoiets als filmintelligentie en goede filmers blinken uit in de manier waarop ze vertellen wat ze vertellen. Maar waar iedereen het over eens lijkt te zijn, is dat elke goede film iets magisch heeft en dat de beleving een grote rol speelt. Dana Linssen schrijft: ‘Beelden hebben altijd voorrang op plot en woorden. Kijken, voelen en meeleven. Dat is waar het om gaat.’ [1]

Genrefilm of eclectische film

De openingsfilm, King of Devil’s Island van Marius Holst, is gebaseerd op een waargebeurd verhaal dat gaat over een jongen in een heropvoedingskamp op het Noorse eiland Bastøy in 1915, die ongewild leider wordt van een opstand. Het is een ouderwets goede gevangenisfilm: sterke plot, sterke dialogen en mooi camerawerk. Het soort film dat het goed doet bij de Oscars.

Vergelijk deze film eens met de slotfilm, La Piel que Habito van Pedro Almodóvar, Daar gaat het om een vernieuwende, en niet-chronologische manier van vertellen. De film is een complex geheel van elementen uit verschillende genres als melodrama, horror, thriller en science fiction. Het is een ‘verontrustende verkenning van identiteit, seksualiteit en machtsmisbruik’[2]. Ik moest sterk denken aan de films van David Lynch. De vormgeving is prachtig. Voor een Oscar is deze film waarschijnlijk te avontuurlijk en te macaber.

Filmtaal

De filmer Raul Ruiz, die afgelopen augustus is overleden, vond dat in film het beeld het verhaal moet bepalen en niet andersom, zoals in de Engelstalige filmcultuur.  Zijn laatste film, Mistérios de Lisboa, duurt vier-en-een-half uur en is een samenvatting van de gelijknamige tv-serie. Mistérios is een epos over het leven van de Portugese haute bourgeosie en aristocratie in de 19^e eeuw. Een complex weefsel van verhaallijnen, met als centrale figuur Pedro da Silva, onberispelijk gefilmd door een groot regisseur. Enkele dingen vielen me op: de cameravoering (tijdens feesten/bals ‘mengt’ de camera zich onder de aanwezigen, wordt ‘deelnemer’); het stijve, toneelmatige acteren; het minitheater dat belangrijke scènes naspeelt/aankondigt; het volledig ontbreken van seks. Het eerste deel is sterk, daarna zakt de film wat in. Het slot is weer sterk.

Persoonlijke top 3

Kes (1969) Ken Loach

De film speelt zich af in het noorden van Engeland. Een jongen van vijftien groeit op

in een liefdeloze omgeving en probeert te ontsnappen door een gevangen valk, die hij ‘Kes’ noemt, af te richten. De camera (wij) volgt de jongen op de voet tijdens zijn zwerftochten, ik zou bijna zeggen: trekt met hem op. De film is levendig en zit vol schitterende observaties en details.

Attenberg (2010) Athina Rachel Tsangari

Dwars vormgegeven en origineel van opbouw vertelt deze Griekse film het verhaal van een jonge vrouw, Marina, die nog onervaren is op het gebied van liefde en seks. En langzaam ingewijd raakt. Wat mij het meest raakte, was de liefdevolle relatie tussen Marina en haar vader, die kanker heeft in het laatste stadium.

Turin Horse (2011) Béla Tarr

De laatste film van deze grote  Hongaarse regisseur, een representant van de zogeheten slow cinema, die in de handen van minder talentvolle filmmakers al snel verwordt tot een slaapverwekkende truc. De film duurt twee-en-een-half uur en bestaat uit lange takes in zwart-wit, trage camerabewegingen, een minimalistisch plot en spaarzame dialogen. Het verhaal begint met de bekende anekdote over Friedrich Nietzsche die op 3 januari 1889 krankzinnig zou zijn geworden, toen hij zag hoe een paard door zijn eigenaar werd mishandeld. Hij omhelsde huilend het paard om het te beschermen. We zien zes dagen uit het leven van een boer en zijn  dochter in een houten huis op een winderige vlakte. Het paard van de boer voorvoelt de ondergang van de wereld en wil niet meer lopen. Mooiste zin: de wind rolt de leegte voor zich uit.

Prijzen

De Mata d’Or ging naar de Turkse film Majority. En de publieksprijs naar de feel good movie Hasta la vista. Het programma was veelzijdig en boeiend, met een mooie balans tussen nieuw en oud, bekend en minder bekend, genrefilm en auteursfilm. Door het geografisch accent op Noord-Europa was het een waar Noordelijk Filmfestival.

[1] Dana Linssen, filmrecensie Bal, NRC Handelsblad, 13 oktober 2010

[2] Met dank aan de schrijver van de festivalkrant.