Het is een oud plan. Ik wil graag mijn website openstellen voor vrienden. Niet constant, maar zo nu en dan. Zij hebben vaak net zoveel te zeggen als ik. Ben nog niet zo ver dat ik zelf een aparte categorie kan creëren: ‘Vrienden’ of zoiets, hoewel ik het al wel geprobeerd heb. Dacht dat het me ook gelukt was, maar ik kan er niets in opslaan.

De eerste bijdrage is van Kees van den Herik en gaat over het boek Stoner. Hij legt zelf uit waarom. Uiteraard zijn alle stukken geschreven op persoonlijke titel.

Hierbij een greep uit de gedachten die opnieuw nadenkend over het boek Stoner bij me op kwamen.

Allereerst is het me opgevallen hoe verschillend de reacties zijn. Zo vond Maarten ’t Hart het nietszeggend en slecht geschreven, terwijl Arnon Grunberg verklaarde dat het z’n leven heeft veranderd. Ursul de Geer verklaarde Stoner tot een van zijn helden en is bezig met de voorbereiding van een toneelstuk.
Zelf heb ik niet veel met begrippen als mooi, saai, boeiend, enz.

Af en toe kan het je overkomen “in de kraag te zijn gegrepen”, waarbij het gevoel post vat een enkele millimeter te zijn verschoven in je bestaan. Daarvan was bij mij sprake na het lezen van het boek. Toen ik het uithad, kon ik ook niet direct aan iets anders beginnen. Dat voelde als ontrouw. Ik leef met de notie dat een mens alleen op de wereld komt, er ook alleen weer af moet, en ook in de tussentijd in de kern alleen is. Gedoemd tot eenzaamheid zogezegd… Heeft niets te maken met het wel of niet hebben van een liefdevolle omgeving. Dit boek geeft in dat opzicht verlichting.

Verder lopen er prachtige draden door het verhaal, zoals het geluk door iemand te worden gezien. Archer Sloane die hem als mentor inspireert en motiveert. Ook is het voor wat mij betreft een ode aan het docentschap. Het gaf hem identiteit, maakte hem tot wat hij was, gaf hem liefde voor z’n vak en de universiteit. Soms werden er stukken uit z’n colleges beschreven. Vond dat prachtig. Je zou zo aan willen schuiven. Het gaf hem ook een zinvol leven. Z’n liefde voor het universiteitscomplex waar hij het grootste gedeelte van z’n leven had doorgebracht. Deed me denken aan oudjaars dag op kantoor in Den Haag. Iedereen rond het middaguur vertrokken. Omdat de postzak nog moest worden opgehaald, bleef ik daar op wachten. Alleen te zijn in het gebouw waarin ik zoveel tijd had doorgebracht. Wonderlijke vermenging van gevoelens van vrijheid en ontheemding….

Schrijnend ook de beschrijving hoe hij, plezier belevend aan het in z’n werkkamer spelende dochtertje, stelselmatig werd vervreemd van het kind. Later kwam bij me op dat de verkniptheid van z’n echtgenote moet zijn voortgekomen uit haar omgang met de griezel die HAAR vader was. Incest? De beschrijvingen van de onderlinge verhoudingen op de universiteit deden me denken, hoewel het een heel ander boek is, aan “In ongenade” van J.M. Coetzee. Overigens ook prachtig! Lage menselijke aandriften als jalousie, machtswellust, hebzucht, enz., in combinatie met onvermogen tot zelfreflectie, komen voor in alle lagen en standen. De universiteit is daarop geen uitzondering. Intelligentie en wijsheid hebben zeker niet per definitie iets met elkaar te maken.

Dan de vriendin en de vreugde die te vinden is in de vitaliserende werking van de hartstocht. Waarom hebben mensen er moeite mee om dat genoeg te laten zijn? Alles daar bovenop geeft voeding aan de conclusie dat uiteindelijk het verlangen mooier is dan de vervulling, tenminste als we het hardnekkig, in de zin van wat ik “Damesbladenromantiek” noem, “liefde” blijven noemen. Liefde is een hype, ontstaan door genen, geur en toeval. Misschien is het beter om de bouwen aan vriendschap.

Ze begrepen samen, hoe pijnlijk ook, dat het beter was er mee te stoppen. Het is niet iedereen gegeven om nieuw te bouwen op de puinhopen van het vorige.. Mooi dat hij later de aan hem opgedragen dissertatie per post ontving. Liefde heeft pijnlijke kanten en heeft meer te maken met loslaten dan met vasthouden.
Zo ook de relatie met zijn inmiddels volwassen dochter. Hij merkt dat ze aan de drank is geraakt, maar zwijgt er over, wetend dat moraliseren hem nog verder van huis zou brengen. Loslaten en in de buurt blijven…
Uiteindelijk kijkt hij terug op een zinvol leven.

Vond het lezen van dit boek al met al een overweldigende ervaring.

Moedig voorwaarts!

Kees van den Herik
c.herik@planet.nl